Beden Kitle İndeksi ile Obezite Durum Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
Obezite durumunuzu hesaplamada kilonuzun, boy değerinizin karesine bölünmesiyle (kg/m²) hesaplanan Beden Kitle İndeksi (BKİ) değeri kullanılır ve Dünya Sağlık Örgütü’nün referans aralığı temel alınır.
BKİ Değeri Durumunuz
18.5 kg/m²’nin altında ise Zayıf
18.5-24.9 kg/m² arasında ise Normal Kilolu
25-29.9 kg/m² arasında ise Fazla Kilolu
30-34.9 kg/m² arasında ise I. Derece Obeziteli birey
35-39.9 kg/m² arasında ise II. Derece Obeziteli birey
40 kg/m² üzerinde ise III. Derece Morbid Obeziteli birey
Detaylı beden kitle indeksi ile obezite hesaplamada ise, yaşınız ve cinsiyetiniz de dikkate alınarak kilonuzun, vücut yağ yüzdenizin ve bel çevrenizin normal değerlerde olup olmadığını bilmemiz gerekmektedir.
Beden Kitle İndeksi Dışında Neler Dikkate Alınır?
Vücutta biriken yağlar vücut için zararlı hormonlar üretir. Özellikle bel çevresindeki yağlanma daha fazla sağlık problemine yol açar. Vücut kitle indeksi değerinizin yanı sıra bel çevresi değeriniz, obezitenin derecesi konusunda bilgi verir. Kısaca tanımlamak gerekirse, yağ oranı vücudunuzdaki yağ kütlesinin diğer her şeye (kaslar, organlar, kemikler, su, tendonlar vb.) oranı ile hesaplanmasıdır. Sağlıklı kas dokusunun zararlı yağ dokusuna oranı da obezite hesaplamada önemlidir.
Yetişkin bir erkeğin vücut yağ oranı yüzde 12-18’i, kadınların ise yüzde 20-28 oranında olması beklenir. Vücut yağ oranının erkeklerde yüzde 25; kadınlarda ise yüzde 30’un üzerine çıkması obezite ile ilişkilendirilir.
Bazal Metabolizma Enerjisi Nedir?
Yemekten 12 saat sonra, hareketsiz yatar pozisyonda iken vücudun canlılığını idame ettirebilmesi için gereken enerjiye bazal metabolizma enerjisi (BME) denir. Bir diğer deyişle, herhangi bir kas hareketi yapmıyorken ve sindirim faaliyetleri durmuşken tüm fizyolojik olayların sürdürülebilmesi için harcanan enerji miktarıdır. BME, isteğimiz dışında gerçekleşen olaylarla harcanan enerjidir. Bu değerin yüksekliği, besinlerle gelen enerjinin daha hızlı kullanılması anlamına gelmekte, yani metabolizma hızının yüksekliğini ifade etmektedir. Enerji ihtiyacı dışında, kendi irademizle bilinçli olarak yaptığınız her hareket bizlere ek kalori sarfiyatı sağlamakta ve kilo verme sürecimize katkıda bulunmaktadır.
Not: Günlük enerji harcanımının yaklaşık %10’unu sağlayan sindirim faaliyetleri sonucu harcanan enerji miktarı BME’ye dâhil değildir.
WHO (Dünya Sağlık Örgütü) Pratik Bazal Metabolizma Enerjisi Hesaplama Formülü
Erkekler için = Ağırlık(kg) X 24 x 1 Kkal
Kadınlar için = Ağırlık(kg) X 24 x 0,95 Kkal
Metabolizma Hızını Etkileyen Faktörler
Yaş
Yetişkinlerde yaş ilerledikçe metabolizma yavaşlamakta ve dinlenme durumunda harcanan enerji miktarı azalmaktadır. Bu sebeple ilerleyen yaş ile birlikte kilo alımı da hızlanmaktadır.
Vücut Kompozisyonu ve Cinsiyet
Dinlenim durumu enerjisine etki eden temel faktörlerden birisi de yağ oranıdır. Yağ dokuda enerji harcanımı, kas dokusuna göre daha azdır. Yine aynı sebeple, cinsiyet hormonlarından kaynaklı kadınlarda yağ oranının erkeklere göre daha yüksek olması, metabolizma hızındaki yavaşlığın önemli bir sebebidir.
Boy
Boy uzunluğunun artmasıyla beraber vücut yüzey alanı ve hacmindeki artış dinlenim durumu enerjisinde artışa sebep olmakta, dolayısıyla metabolizma hızını artırmaktadır.
Kilo
Kişinin kilosundaki artış, BME düzeyinde artışa sebep olmakta dolayısıyla metabolizma hızını bir miktar artırmaktadır. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken nokta şudur ki; kilo artışı ile beraber kişide yağ miktarı da artacağından BME artışı yüksek bir ivmeye sahip değildir. Ayrıca kilodaki artış aşırı kalori alımının bir göstergesidir. Kişinin metabolizma hızı bir miktar artmış olmasına rağmen aldığı kalori miktarının fazlalığı, BME ve fiziksel aktivite düzeyinin çok üstünde olacağından, metabolizma hızındaki bu artışın kilo verme üzerine büyük bir etkisi olmayacağı bilinmektedir.
Hastalık ve Fizyolojik Durum
Ateş, enfeksiyon, yanık vakaları, hipertiroidi gibi hastalıklarda BME artarken, hipotiroidi, guatr ve diyabet gibi metabolik ve hormonal hastalıklar da düşebilmektedir. Bunların yanında kişinin genetik özellikleri ve hareket düzeyi de BME’yi etkileyebilir.
